Niezwykle głośny dźwięk regularnie wydobywający się z meczetu będzie najprawdopodobniej naszym pierwszym zaskoczeniem, którego doznamy, jeżeli zdecydujemy się na podróż do Turcji lub do innego kraju muzułmańskiego. Ten śpiew to ezan – wezwanie muzułmanów do modlitwy.
![](https://cdn.ug.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/m1-440x330.jpg)
Camlıca camii – największy meczet w Turcji, Stambuł. Fot. Archiwum własne
Gdzie możemy usłyszeć ezan?
Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta – wszędzie. Wiele osób błędnie zakłada, że ezan jest modlitwą. Nie ma w tym jednak ani krzty prawdy. Ezan to wezwanie wierzących do modlitwy. To dzięki niemu każdy muzułmanin niezależnie od tego, gdzie się znajduje, nie zapomni o modlitwie, którą powinien odmówić pięć razu w ciągu dnia. Moje stambulskie mieszkanie znajduje się w gęsto zabudowanej dzielnicy. Ze swojego balkonu naliczyłam już siedem meczetów. Nietrudno się zatem domyśleć, że wezwanie do modlitwy słyszę znacznie częściej niż tylko pięć razy w ciągu dnia. Wielokrotnie zdarza się, że dwa meczety zaczynają nawoływanie w tym samym czasie. Tak dzieje się właśnie w momencie pisania tego artykułu.
Pomimo piękna, które kryje się w ezanie, nie zamierzam ukrywać, że dla turystów może być on pewną przeszkodą – zwłaszcza dla tych, których bardzo łatwo wybudzić ze snu. Z perspektywy doświadczenia mojego i moich przyjaciół mogę jednak powiedzieć, że jeżeli chcemy w Turcji zostać na dłużej, po jakimś czasie ezan staje się dla nas naturalnym dźwiękiem, który bardzo łatwo zignorować.
![](https://cdn.ug.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/m3-248x440.jpg)
Camlıca camii, fot. Archiwum własne
Kto zajmuje się wyśpiewywaniem ezanu?
Osobą odpowiedzialną za wzywanie wiernych do modlitwy jest muezzin – mężczyzna, który musi posiadać wyjątkowe umiejętności wokalne. Jego funkcję jednak może pełnić imam – przywódca religijny, przełożony w meczecie, który wybierany jest przez władze. Każdy imam musi być wykształconym teologiem z dużą wiedzą ogólną. Powinien być to człowiek światły i aktywny, który z chęcią będzie angażował się w życie społeczności wiernych, pomagając im na wielu płaszczyznach. Niezwykle ciekawą rozmowę z imamem przeprowadziła Agata Bromberek, której blog jest nieocenionym źródłem wiedzy o kulturze Turcji. Wywiad z imamem dostępny jest pod tym linkiem: https://www.tur-tur.pl/2015/07/19/rozmowa-z-pewnym-imamem/. Zachęcam do jego lektury nie tylko ze względu na to, że imam pięknie opowiada o tym, czym dla niego jest ezan, ale również dlatego, że porusza w nim wiele ciekawych kwestii dotyczących postrzegania islamu na świecie.
Kiedy i skąd wydobywa się ezan?
Ezan płynie z każdego meczetu, a konkretniej z minaretu. Minaret to wąska wieża stawiana przy jednej lub kilku ścianach meczetu. Zawiera ona balkonik lub galeryjkę (https://innaturcja.blogspot.com/2015/01/co-o-meczetach-wiedziec-nalezy.html). To właśnie stamtąd muezin nawołuje do modlitwy. Współcześnie na minaretach montowane są głośniki. To one sprawiają, że nawoływanie jest słyszalne wszędzie. Śpiew z meczetów możemy usłyszeć zawsze o tych samych porach. W różnych krajach słyszalny jest on o odmiennych, lecz dokładnie sprecyzowanych godzinach. Niektóre meczety używają do wezwania gotowych nagrań. Ta kwestia budzi jednak w Turcji pewne kontrowersje. Koran podaje bowiem, że ezan musi być wyśpiewywany ludzkim głosem. W różnych porach dnia ezan brzmi inaczej i nosi różne nazwy: fajr, dhuhr, asr, maghrib i isha (https://pawelwronski.blog/2017/07/12/ezan-muezzin-wzywa-5-razy/).
![](https://cdn.ug.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/m4-248x440.jpg)
Camlıca camii, fot. Archiwum własne
O czym tak właściwie śpiewa imam?
Wezwanie do modlitwy w Turcji wyśpiewywane jest po staroarabsku. Tak więc ezan niezrozumiały jest dla znacznej większości Turków. Jego tekst jest poetycki. Nawołujący do modlitwy wyśpiewuje zawsze, że Allah jest bogiem, a Mahomet jego ostatnim prorokiem (https://pawelwronski.blog/2017/07/12/ezan-muezzin-wzywa-5-razy/).
W rozmowie z Agatą Bromberek imam wyznaje – „Jest takie powiedzenie, że Koran został zesłany (objawiony) w Mekce, w Egipcie go spisano, natomiast w Turcji najpiękniej się go śpiewa”. Tych, którzy kiedyś odwiedzą Stambuł, zachęcam do wybrania się w okolice Hagii Sophii podczas wieczornego wezwania do modlitwy. To niezwykłe doświadczenie móc na własne oczy zaobserwować, jak zmienia się miejski krajobraz, kiedy z minaretów płynie ezan. Nie trzeba rozumieć jego słów, aby poczuć spokój i na moment zapomnieć o tym, co w danym momencie zajmuje nasze myśli.