Genialny, perfekcyjny, ekscentryczny, kontrowersyjny, wymagający – to tylko niektóre epitety, którymi publiczność określa Stanleya Kubricka. Każdy z jego filmów można nazwać kultowym, a „Lśnienie” czy „Mechaniczna pomarańcza” to pozycje obowiązkowe dla każdego miłośnika kina.

Syn lekarza

Stanley Kubrick urodził się 26 lipca 1928 roku. W dzieciństwie, z powodu słabych wyników w szkole, podejrzewano u niego upośledzenie umysłowe. Jednak testy wykazały u chłopca bardzo wysoką inteligencję. Ojciec Stanleya, Jack Kubrick był lekarzem, którego pasją były szachy i fotografia. To głównie dzięki niemu syn został filmowcem. Ofiarował mu pierwszy aparat, dzięki któremu Kubrick został fotoreporterem dla magazynu „Look”. To również ojciec sfinansował jego dwa pierwsze filmy. Reżyser zaczął swoją karierę od krótkich filmów dokumentalnych. W 1950 roku nakręcił swój pierwszy obraz – „Dzień walki”. Artysta nie tylko go wyreżyserował, ale również napisał scenariusz, nagrał dźwięk i całość zmontował. Podobnie było z następnym dziełem – „Flying Padre”. Kubrick nie skończył żadnej szkoły filmowej. Kręcąc pierwsze produkcje, bazował głównie na wiedzy zdobytej w pracy fotografa.

Pół wieku w przemyśle filmowym

Przez pięćdziesiąt lat Kubrick nakręcił tylko 13 filmów fabularnych. Jednak początki nie były łatwe. Po serii mniej lub bardziej udanych dokumentów, w 1953 roku Stanley Kubrick wyreżyserował pierwszy pełnometrażowy film –„Strach i pożądanie”. Obraz okazał się finansową klapą, ale nie zniechęcił reżysera do dalszej pracy. Kolejne autorskie produkcje Kubricka to dwa kryminały: „Pocałunek mordercy” oraz „Zabójstwo”, które zyskały pochlebne recenzje krytyków. Jednak to dopiero „Ścieżki chwały” przyniosły mu miano najbardziej obiecującego reżysera amerykańskiego. Zaledwie 29 letni Kubrick stworzył dzieło niezwykle głębokie i dojrzałe. Po dwóch latach milczenia Kubricka zaangażowano do realizacji „Spartakusa”. Film przyniósł reżyserowi prawdziwą sławę, zdobywając aż trzy Oscary.

Powrót na Stary Kontynent

Kubrick nigdy nie cenił Hollywood. Uważał, że tylko Europa da mu swobodę działania. Na początku lat 60. opuścił więc Amerykę i udał się do Londynu, gdzie mieszkał aż do śmierci. Pierwszym filmem, który powstał na starym kontynencie była „Lolita” według powieści Vladimira Nobokova. Niestety obraz okazał się niewypałem. Najlepszy okres w twórczości Kubricka nadszedł wraz z premierą „2001: Odysei Kosmicznej”. Opowieść o ewolucji naszego gatunku zapewniła mu rozgłos i stałe miejsce w historii kinematografii. Kolejny film Kubricka „Mechaniczna pomarańcza”, podzielił publiczność na zwolenników i przeciwników reżysera. Obraz w 1971 roku wywołał skandal ze względu na zawartą w nim przemoc, cynizm i anarchię. W niektórych krajach do dziś można obejrzeć tylko ocenzurowaną wersję tego filmu. Po pięciu latach milczenia Kubrick przeniósł na ekran „Lśnienie”, według powieści Stephena Kinga. Wbrew niezadowoleniu autora powieści adaptacja okazała się hitem. W latach osiemdziesiątych powstała jeszcze opowieść o wojnie wietnamskiej „Full Metal Jacket”. Potem Kubrick zamilkł, zaszywając się gdzieś pod Londynem. Reżyser zmarł 7 marca 1999 roku. Nie doczekał premiery swojego ostatniego filmu „Oczy szeroko zamknięte”.

Obsesje geniusza

Stanley Kubrick słynął z przesadnego perfekcjonizmu. Był powszechnie znany ze swojego zamiłowania do powtarzania w nieskończoność tych samych scen. Na planie „Lśnienia” Jack Nicholson musiał czasami powtarzać jedno ujęcie ponad 130 razy, a Shelley Duvall przypłaciła pracę z reżyserem nerwicą trwającą jeszcze długo po ukończeniu zdjęć. Kubrick uwielbiał również dręczyć ludzi, prowokować ich. Do legendy przeszły już słynne telefony w środku nocy, które dostawał od niego amerykański twórca horrorów Stephen King. Podczas kręcenia „Mechanicznej pomarańczy” Malcolm McDowell zaprzyjaźnił się z reżyserem, z którym namiętnie grał na planie w tenisa stołowego, a później okazało się, że godziny spędzone na grze Kubrick potrącił aktorowi z wynagrodzenia.