Rozmowa z Zuzą Kraszewską, współorganizatorką Marszu Wyzwolenia Zwierząt

Zbliżają się wakacje, a wraz z nimi – koncerty, festiwale i wiele innych wydarzeń, w tym kolejna edycja Marszu Wyzwolenia Zwierząt – największej polskiej demonstracji na rzecz praw zwierząt, odbywającej się corocznie od 2018 r. Z Zuzą Kraszewską, jego współorganizatorką i koordynatorką na obszar Pomorza, rozmawiamy na temat historii Marszu, planów na przyszłość, a także tego, co skłoniło Zuzę do weganizmu i zaangażowania na rzecz zwierząt. Marsz odbędzie się w sobotę 14 września w Warszawie, a wyruszy o 13:30 spod Pomnika Mikołaja Kopernika (ul. Nowy Świat 69).

Jaka jest historia warszawskich Marszy Wyzwolenia Zwierząt i kiedy odbył się on po raz pierwszy?

Idea pierwszego Marszu Wyzwolenia Zwierząt zrodziła się po proteście przeciwko Yulin, czyli corocznego festiwalu psiego mięsa odbywającego się w Chinach. Organizatorki protestu, Ela Mikucka i Anna Złocka z Polska Dla Zwierząt, uznały, że trzeba nagłośnić sytuację zwierząt hodowlanych, pokazać światu, co się dzieje za murami hodowli i rzeźni oraz zachęcić ludzi do przejścia na weganizm z potrzeby zwrócenia uwagi ludzi na sytuację zwierząt hodowlanych. W ten oto sposób, w 2018 r. po raz pierwszy na ulicach Warszawy spotkało się około 400 osób stających w obronie zwierząt. Od tego czasu maszerujemy co roku, z wyjątkiem 2020 r., kiedy Marsz się nie odbył ze względu na pandemię. 

A jaka jest historia Twojego przejścia na weganizm? Czy odbyło się to pod wpływem wielu różnych informacji i doświadczeń, czy raczej jednego, ale niezwykle ważnego i czy stało się to nagle, czy też, tak jak choćby w moim przypadku, stopniowo? I jak zaangażowałaś się w aktywną walkę na rzecz praw zwierząt?

Wrażliwość i empatię wobec zwierząt zaszczepiła u mnie mama, ucząc, że nawet muchę powinno się wypuścić na dwór zamiast ją zabijać. No i tak tkwiłam przez prawie 30 lat w przekonaniu, że kocham zwierzęta przenosząc ślimaki na trawę, aby nie zostały rozjechane, rozczulając się nad małymi kotkami czy płacząc, gdy w wiadomościach mówili o tym, że ktoś znęcał się nad zwierzętami. Ale nadal na moim talerzu były martwe zwierzęta, a w kawie mleko, które powinno być dla cielaków, a nie dla mnie. 

W październiku 2018 r. pojechałam na międzynarodowy projekt Erasmus+, który był dedykowany tematyce dbania o środowisko i wzmacnianiu postaw ekologicznych. Jednego wieczoru odbyła się projekcja filmu ,,Earthlilngs”, po polsku ,,Ziemianie”, jest on dostępny na CDA z polskimi napisami. Ludzie wychodzili ze łzami w trakcie projekcji. Ja też płakałam ale miałam ciągle w głowie ,,muszę to obejrzeć do końca i dowiedzieć się, za co jestem odpowiedzialna. Chociaż tyle jestem im winna. Przez godzinę wytrzymam i dowiem się całej prawdy, gdy One, tj. zwierzęta, cierpią przez całe życie”. 

Wróciłam do Polski i od razu zrezygnowałam z mięsa, jaj i nabiału. Wymieniłam chemię domową i kosmetyki na wegańskie i nietestowane na zwierzętach. To była pierwsza zima, której kupiłam buty jako świadomy konsument, sprawdzając czy nie zawierają materiałów pochodzenia zwierzęcego. Przeżyłam rewolucję w swoim życiu i żałowałam, że wcześniej nikt mi nie pokazał tego, za co płacę wybierając ser, wędliny, czy lody waniliowe. Oczywiście wcześniej byłam świadoma tego, że wędlina jest zrobiona z martwych zwierząt ale normalizacja tego już od dzieciństwa, tradycje kulinarne czy przyzwyczajenia zatraciły te połączenia między krową na pastwisku a kotletem na moim talerzu. Po połączeniu kropek i uświadomieniu sobie, jak to wszystko wygląda doznałam szoku, ale też olśnienia, że nie muszę być odpowiedzialna za to okrucieństwo wyrządzane zwierzętom. 

Po roku weganizmu ciągle mi było mało, gdy już wiedząc o tym, jak zwierzęta są traktowane w hodowlach i rzeźniach, dookoła wciąż ludzie nie widzieli problemu w kupowaniu jedzenia zrobionego ze zwierząt. Cały czas pogłębiałam wiedzę na temat zniewolenia zwierząt aż trafiłam na Anonymous for the Voiceless, organizację, która zajmuje się edukowaniem ludzi na ulicach. Okazało się, że w Gdańsku jest oddział AV, do którego postanowiłam dołączyć. Poznałam wtedy wspaniałych ludzi, wegan, aktywistów, którzy w wolnym czasie spotykają się na ulicach Trójmiasta i pokazują to, co jest ukryte przed oczami konsumentów. Tak rozpoczęła się moja przygoda z aktywizmem. Regularnie uczestniczyłam w Sześcianach Prawdy (tak nazywają się akcje AV), a następnie zaczęłam brać udział oraz organizować inne wydarzenia w całej Polsce: protesty, happeningi, demonstracje pokojowe czy Marsz Wyzwolenia Zwierząt. 

Mam duże plany co do aktywizmu ulicznego w Trójmieście, więc zachęcam wszystkich chcących brać udział w walce o prawa zwierząt do dołączenia lub zainteresowanych weganizmem do przyjścia na akcje. Wszelkie informacje publikuję na swoich kontach na IG (roslinne.pomorskie oraz vegan_muffin_choker) oraz FB (Zuza Kraszewska). 

Uważam, że aktywizm w różnych formach jest szalenie ważny. Zwraca on uwagę na los zwierząt i pokazuje, co możemy zrobić jako jednostki dla tych zwierząt, które nie zasługują na traktowanie jak maszyny produkcyjne i nie powinny być rozmnażane w celu ich zabicia. 

Czym są Sześciany Prawdy?

Sześcian Prawdy jest akcją uliczną polegającą na ustawieniu się aktywistów w tzw. sześcianie – osoby stoją plecami do siebie, trzymając ekrany na których są wyświetlane filmy ukazujące to, co się dzieje za zamkniętymi drzwiami hodowli i rzeźni. Najmniejsze ,,sześciany” potrafią być stworzone przez 1 czy 2 osoby, a największe składają się nawet z kilkudziesięciu aktywistów! Charakterystycznym znakiem są białe maski, które mają na twarzach aktywiści stojący z ekranami. Pozostali aktywiści stoją nieopodal oraz prowadzą rozmowy z zainteresowanymi przechodniami, którzy dobrowolnie zatrzymują się, oglądają nagrania oraz chcą dowiedzieć się więcej o losie zwierząt jak i o samej akcji Sześcian Prawdy.

Marsze równości regularnie otrzymują patronaty od lokalnych włodarzy, przykładem może tu być chociażby Warszawa czy Trójmiasto. Czy spodziewacie się, że w tej kadencji Marsz Wyzwolenia Zwierząt objęty zostanie patronatem Prezydenta Miasta Warszawy, Rafała Trzaskowskiego?

Nigdy nie prosiliśmy o patronaty i jakiekolwiek wsparcie ze strony miasta. Działamy niezależnie, a grono organizatorów składa się z niezależnych aktywistów działających na rzecz praw zwierząt. Nie widzimy też postaw prozwierzęcych a tym bardziej wegańskich ze strony włodarzy miasta więc nie liczymy na jakieś wsparcie. 

Mamy za to bardzo zaangażowaną społeczność aktywistów, wegan i osób działających dla zwierząt, którzy chętnie wspierają organizację Marszu. 

Czy w perspektywie kilku lat możemy spodziewać się, że Marsz Wyzwolenia Zwierząt ulegnie zwielokrotnieniu, to jest będzie w podobnym okresie odbywać się w wielu miastach Polski?

Marsz Wyzwolenia Zwierząt to jedyne takie wydarzenie w roku, które przyciąga wegan, aktywistów i obrońców praw zwierząt z całego kraju. Jest to wydarzenie ogólnopolskie do którego przygotowania trwają wiele miesięcy. Zależy nam na wysokiej frekwencji aby się zjednoczyć i pokazać poparcie dla sprawy zwierząt. Organizując mniejsze marsze w różnych miastach, nie byłoby tego efektu, a jednak idąc tłumem z kilkuset innymi osobami o tych samych poglądach, jako jednostki, możemy poczuć siłę, której potrzeba, aby głośno mówić o niesprawiedliwości dotykającej zwierzęta każdego dnia, w każdej minucie. Głosimy hasła abolicjonistyczne, pokazując, że weganizm to etyczny wybór stawiający życie zwierząt wyżej niż ludzkie przyjemności. Dlatego serdecznie zapraszam wszystkich na taki jedyny w swoim rodzaju marsz w Polsce. 

Czy zorganizowany zostanie jakiś dojazd na Marsz z Trójmiasta?

Planujemy wskazać różne opcje dojazdu z Trójmiasta (jak i z innych miast Polski) oraz będziemy publikować instrukcje dotarcia z różnych dworców w Warszawie do punktu zbiórki gdzie rozpocznie się Marsz. Wszystko będzie publikowane na stronie wydarzenia Marszu na FB.

Jakie wydarzenia będą towarzyszyć tegorocznej edycji Marszu Wyzwolenia Zwierząt?

Jak co roku MWZ jest złożonym wydarzeniem. Najpierw będzie przemarsz ulicami miasta, po nim będzie część odbywająca się na placu, która jest bardzo istotnym elementem wydarzenia. Będą przemowy osób ze środowiska wegańskiego i zajmującymi się prawami zwierząt. Usłyszymy o zwierzętach przez pryzmat nauki, kultury, prawa, etyki czy aktywizmu. Odbędzie się koncert z muzyką na żywo, a na scenie będziemy gościć projekt muzyczny ,,Wielka Wegańska Inkwizycja”. 

Nowością w tym roku będzie happening z portretami zwierząt organizowany przez Stowarzyszenie Empatia. Akcja ,,Jestem zwierzęciem. Myślę, czuję. Chcę żyć” była organizowana w różnych miastach Polski, ale w tym roku po raz pierwszy będzie elementem MWZ. W trakcie lokalnej promocji na terenie Polski, również ujrzymy aktywistów z tymi planszami. Do happeningu zapraszamy wszystkich zainteresowanych. Można się zgłosić do organizatorów przez stronę Facebook i zapisać się do prezentowania jednego z portretów zwierząt w trakcie MWZ.

Prawdopodobnie po raz kolejny po marszu odbędzie się Sześcian Prawdy organizowany przez Anonymous for the Voiceless Polska. 

Na zakończenie dnia zapraszamy do Rotacyjnego Domu Kultury na Jazdowie. W drewnianym budynku wśród drzew, blisko centrum Warszawy, odbędzie się prozwierzęca wystawa ,,Trudno odkrywać jacy jesteśmy”, składająca się z fotografii Elwiry Sztetner i tekstów Dariusza Gzyry. Wystawie towarzyszyć będzie warsztat, a także lektura specjalnie przygotowanego zestawu wierszy związanych ze zwierzętami. Będzie można odpocząć, pobyć razem, porozmawiać. Dla chętnych będzie w prezencie książka ,,Śmiałość i empatia”, stworzona przez Elwirę i Darka.

Szczegółowe informacje na temat wydarzeń towarzyszących oraz osób przemawiających będą publikowane na stronie Marszu Wyzwolenia Zwierząt na platformie Facebook. Zachęcam do śledzenia fanpejdżu oraz strony samego wydarzenia. 

Jaki jest, Twoim zdaniem, najpilniejszy postulat odnośnie praw zwierząt?

Tych postulatów jest naprawdę wiele, z uwagi na mnogość niesprawiedliwości wyrządzanej wobec zwierząt. Scaleniem tych postulatów byłoby rzeczywiste uznanie wszystkich zwierząt zdolnych do odczuwania za w pełni chronione, z respektowaniem ich prawa do życia włącznie. Zaprzestanie wszelkiej eksploatacji ich ciał (wykorzystywanie do rozrywki, sportów, jako maszyny rozrodcze, organizowanie konkursów czy wystaw traktując zwierzęta jak przedmioty, które mają się prezentować na podium, wykorzystywanie ich ciał do produkcji żywności np. mleko, jaja czy do odzieży – futra, pierz, skóry), zarabiania na nich (wszelki zarobek opierający się na wykorzystywaniu żywych jak i martwych zwierząt), zakaz hodowli zwierząt (na futra, mięso, jaja, mleko, na sprzedaż).

Istotnym elementem dla mnie byłoby równolegle promowanie diety roślinnej i weganizmu, zwiększanie świadomości, edukacja ludzi już od dziecka. Wprowadzenie diety roślinnej m.in. w przedszkolach, szkołach jako nie opcji, o którą teraz jest bardzo trudno, a jako głównej diety dla wszystkich. 

Dziękuję za rozmowę.