Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki – poza liczbami

Studia to nie tylko nauka, teoria, choć wielu z nas przed podjęciem ich jest właśnie takiego zdania. I chociaż matematyka, fizyka i informatyka stojąc obok siebie, prezentują się dość onieśmielająco, to nie takie one straszne jak je malują.

Natura świata w nauce

Słowem wstępu: Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki istnieje od 1991 roku. Posiada prawa doktoryzowania w zakresie matematyki i fizyki oraz habilitowania w zakresie fizyki i matematyki.

Prof. Marek Żukowski w wywiadzie dla Uniwersytetu Gdańskiego powiedział: „jeżeli chcemy zrozumieć swoje miejsce we wszechświecie, miejsce ludzkości we wszechświecie to fizyka właśnie jest nauką centralną. To na niej bazuje astronomia i wszystkie inne nauki przyrodnicze”. Prof. Żukowski zajmuje się fizyką kwantową, a takie studia podjął, uważając, że właśnie one wyjaśnią zasady działania świata, chociaż fizykę nazywa „światem bajkowym”.

Na stronie Wydziału można przeczytać, jaka jest tematyka prac naukowych np. w Instytucie Fizyki Doświadczalnej. Dotyczy ona zarówno podstawowych zagadnień fizyki atomowej, molekularnej i ciała stałego, jak i nowoczesnych interdyscyplinarnych badań z zakresu fizyki medycznej, biofizyki, nanotechnologii i ochrony środowiska. Wysoki poziom badań i dydaktyki zapewnia między innymi współpraca z Konsorcjum FAMO. Ów skrót został utworzony z pierwszych liter nazw kilku działów fizyki i funkcjonuje tradycyjnie jako łączne określenie dla tych gałęzi tej nauki, w których przedmiotami badań są: budowa atomów i cząsteczek oraz właściwości promieniowania elektromagnetycznego. Celem Konsorcjum jest  między innymi prowadzenie doświadczalnych i teoretycznych badań, podejmowanie wspólnych przedsięwzięć badawczych, wspieranie ambitnych, długoterminowych projektów obarczonych dużym ryzykiem, o potencjalnie dużym znaczeniu dla rozwoju fizyki. Rozszerza również zintegrowaną bazę laboratoryjną obejmującą wysokiej klasy aparaturę naukowo-badawczą, zapewnienia dostępu do infrastruktury badawczej prowadzącym działalność naukową. Integracja, chociaż może w innym kontekście, jest przecież ważną częścią funkcjonowania w uczelnianej społeczności. Czy nie pięknie jest poznawać innych zafascynowanych dziedziną, która i Tobie dodaje błysku w oku?

Koło naukowe Fizyków Medycznych Siwert, działające przy Wydziale, reaktywowało swoją działalność w październiku 2019 roku. Obecnie do koła należy 8 studentek z 2 i 3 roku Fizyki medycznej. Jak dotąd członkowie koła mogą pochwalić się udziałem w 2-dniowej konferencji naukowej – „Wirtualna rzeczywistość – nowe narzędzie w szkoleniu fizyków medycznych, elektroradiologów i radioterapeutów” w Kielcach; w bazarze naukowym organizowanym przez Centrum Nauki Eksperyment w Gdyni, gdzie prezentowali zagadnienia z dziedziny optyki; w dniach otwartych wydziału MFiI, gdzie prowadzili pokaz z kamerą termowizyjną. Brali również udział w warsztatach fizycznych prowadzonych dla dzieci z podstawówki w Sopocie. W czasie pandemii, która nie powstrzymała ich akademickich zapędów, uczestniczyli w konferencji naukowo-szkoleniowej online „Rezonans Magnetyczny – czym jest i na czym polega?” organizowanej przez Pozytron – Radiologia Medyczna oraz w VIII EDYCJI OGÓLNOPOLSKIEJ KONFERENCJI STUDENTÓW Fizyki Medycznej „FIZYKA DLA MEDYKA”. „W przyszłości chcielibyśmy skupić się na zgłębianiu zastosowania kamery termowizyjnej do diagnozy nowotworów oraz udziałem w szkoleniach z zakresu diagnostyki obrazowej” – mówi Magdalena Kuszmider, prezes koła.

Badania naukowe Instytutu Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki skupiają się wokół zagadnień informatyki kwantowej. Osiągnięcia z tej dziedziny dały podwaliny pod Gdańską Szkołę Informatyki Kwantowej, szeroko znaną w świecie. Ponadto w Instytucie prowadzi się badania dotyczące układów atomowych i molekularnych oraz ich oddziaływania ze światłem, problemów fizyki statystycznej i matematycznych podstaw fizyki kwantowej oraz analizy warunków fizycznych w atmosferach gwiazdowych.

Ciekawym kierunkiem Wydziału jest Fizyka medyczna. Można bowiem przełożyć wiedzę fizyczną na zastosowanie medyczne, na przykład w diagnozowaniu nowotworów. Studia te związane są też z matematyką i programowaniem, a praca po nich dotyczy między innymi obsługi czy monitorowania urządzeń diagnostycznych.

Uchwytny czas studiów i nie-studiów

W Instytucie Matematyki działalność naukowa dotyczy m.in. metod topologicznych w analizie nieliniowej i teorii osobliwości, równań różniczkowo-funkcyjnych cząstkowych, matematycznych podstaw informatyki, teoriomnogościowych aspektów teorii miary, topologii i algebr Boole’a, nieliniowych zagadnień brzegowych dla równań i inkluzji różniczkowych, zastosowań teorii mnogości w analizie rzeczywistej, teorii prawdopodobieństwa i jej zastosowań. Brzmi to dość enigmatycznie i wielu studentów poświęca rozwikływaniu matematycznych zagadnień znaczną większość czasu. Nie oznacza to jednak, że na tych studiach nie ma miejsca na inne pasje.

Piotr Pawlak, doktorant matematyki, już jako dziecko  brał udział w konkursach, warsztatach i wyjazdach matematycznych i od roku 2012, kiedy miał 14 lat, mógł uczęszczać na część zajęć studiów matematycznych na Uniwersytecie Gdańskim. Studiował z indywidualnym planem nauczania. Dlaczego?

Piotr jest nie tylko laureatem wielu konkursów w przedmiotach ścisłych (do jego największych osiągnięć należą: złoty medal na International Mathematics Competition for University Students, tytuł laureata Olimpiady Matematycznej, Olimpiady Informatycznej i finalisty Olimpiady Fizycznej). Jest również pianistą i dyplomantem Akademii Muzycznej w Gdańsku. Koncertował w wielu krajach Europy, występował z orkiestrami Filharmonii Dolnośląskiej, Świętokrzyskiej, Bałtyckiej oraz Ningbo. Jest laureatem wielu konkursów pianistycznych. Jego ostatni sukces to pierwsze miejsce i nagroda za najlepszą improwizację na XI Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim w Darmstadt. Piotr brał udział w XVII Międzynarodowym Konkursie im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Wszystkim wiadomo, że matematyka jest królową nauk. Powinniśmy też głosić wieść, że nie tylko nią człowiek żyje. Piotr twierdzi, że, przy nadmiarze jego obowiązków, da się nadal zorganizować wieczór przy grach planszowych i wyrwać z grafika wolny tydzień na zjeżdżanie na nartach.

Na pierwszym roku studiów matematycznych obecne są zajęcia z programowania. Właśnie one zachęciły studentkę, Martę Walczak, do równoległego studiowania matematyki i informatyki. Marta jest dowodem na to, że płeć piękna wcale nie jest skazana na porażkę w dziedzinach nauk ścisłych. Marta przyznaje, że studia wymagają od niej dużej dawki cierpliwości i skrupulatności – jak przy układaniu puzzli.

Kobiety w nauce

Działania podejmowane na Uniwersytecie Gdańskim wpisują się w realizację „Strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020-25”. Brak obecności kobiet jest szczególnie widoczny na wyższych szczeblach kariery naukowej. Wśród autorów publikacji naukowych liczba kobiet jest niższa w stosunku do liczby mężczyzn. Na tle innych państw członkowskich UE Polska zdecydowanie się wyróżnia. Z opublikowanego przez Nature Communications rankingu CWTS Leiden Ranking z 2019 r., porównującego uniwersytety z całego świata, pod kątem liczby kobiet będących współautorkami publikacji wynika, że Uniwersytet Medyczny w Lublinie jest na pierwszym miejscu na świecie, a Uniwersytet Gdański na czwartym (odpowiednio 56% i 53% publikacji, w  których autorkami są kobiety). W Polsce wśród osób z tytułem profesorskim kobiety stanowią tylko 24%. W gronie członków Polskiej Akademii Nauk tylko około 8% stanowią badaczki. Wśród osób studiujących na kierunkach STEMM jest mniej kobiet niż mężczyzn. Analizując wybór kierunków studiów warto zauważyć, że kobiety stanowią jedynie 36% osób studiujących kierunki STEMM (Science, Technology, Engineering, Mathematics i Medicine), czyli zaliczane do nauk ścisłych i przyrodniczych oraz inżynieryjno-technicznych, medycznych i nauk o zdrowiu.

W „Strategii Uniwersytetu Gdańskiego na lata 2020–2025” jednym z celów strategicznych jest „Otwartość, społeczna odpowiedzialność i  zaangażowanie uniwersytetu”. Strategia zakłada opracowanie i wdrożenie modelu integracji społecznej, przeciwdziałania dyskryminacji, nierówności społecznej oraz opracowanie modelu zarządzania różnorodnością.

W raporcie UG na ten temat możemy przeczytać: „Polskie uniwersytety, które chcą być społecznie odpowiedzialne, powinny skutecznie zarządzać potencjałem płynącym z różnorodności zespołów badawczych oraz rozwojem naukowym zarówno kobiet, jak i mężczyzn, a także dbać o ich obecność nie tylko na różnych szczeblach kariery naukowej, ale też w gremiach zarządzających instytucjami nauki. Dlaczego? Z bardzo prostej przyczyny – aby nie marnować szans na wzrost znaczenia polskiej nauki na świecie. Rozwój nauki wymaga korzystania z całego potencjału „utalentowanych głów” – dlaczego więc społeczeństwa miałyby korzystać z talentów tylko połowy populacji?”

Działania Uniwersytetu związane są z monitorowaniem sposobu oraz efektywności wdrażania regulacji prawnych dotyczących równouprawnienia, czyli na przykład monitorowanie struktury zatrudnienia czy różnorodności płciowej podczas badań dotyczących sztucznej inteligencji. Jak bowiem sztuczna inteligencja ma rozwiązywać problemy społeczne, skoro prace nad nią będę prowadzić tylko mężczyźni?

26 i 27 maja będzie odbywał się wyjątkowy festiwal online – „Woman in Tech Days 2021”, organizowany przez Fundację Edukacyjną „Perspektywy” we współpracy z partnerami technologicznym i najlepszymi uczelniami technicznymi w Polsce.

W jego ramach będzie można wysłuchać serii techtalków, wystąpień role models, wziąć udział w specjalistycznych warsztatach (tech i soft skills), w mentoringu 1:1, odbędą się też pierwsze w Polsce kobiece targi kariery TECH&IT, a wieczorem Women in Tech NIGHT.

Jak w Big Hero 6

Instytut Informatyki powstał w 2007 r. Pracownicy Instytutu zajmują się informatyką teoretyczna, a w szczególności: teorią automatów, lingwistyką matematyczną, złożonością pamięciową, a także badaniami w dziedzinie sztucznej inteligencji, obliczeń równoległych i rozproszonych, projektowaniem, organizacją i pielęgnowaniem bibliotek matematycznych, problemami kombinatorycznymi, teorią grafów, geometrią obliczeniową, kwantową teorią informacji, systemami wieloagentowymi, analizą zasobów internetowych. Instytut współpracuje z wieloma ośrodkami zagranicznymi.

Przy Wydziale działało między innymi Koło Naukowe Robomaniacs (obecnie nieaktywne), zrzeszające studentów chcących rozwinąć swoje umiejętności programistyczne. W ramach działalności koła w łatwy i praktyczny sposób testowano umiejętności zdobyte na zajęciach, poprzez programowanie przy użyciu gotowych bibliotek w wybranym przez siebie języku np. C. Członkowie koła brali np. udział w turnieju PozRobot. Jest to cykliczna impreza odbywająca się w Poznaniu. Spotkania skupiają wielu młodych entuzjastów robotyki, dając okazję do wielowymiarowego rozwoju. Zawody mają na celu promowanie sztucznej inteligencji oraz robotyki. Uczestnicy zawodów podejmowali wyzwanie zaprojektowania, zbudowania, zaprogramowania, testowania i doskonalenia robotów, potrafiących wykonać różne zadania.

Różnorodności

To słowo klucz, które opisuje Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki. Nie ma tu miejsca na stereotypy czy odtwórczość. Nauki ścisłe na tym etapie edukacji wydają się wyjęte z „Pięknego umysłu” albo „Teorii wszystkiego”. Wśród cyfr, programowań, medycznych zastosowań fizyki odnajduje się prawdę o sobie i świecie. A to chyba właśnie powinno być celem każdych studiów.