Historia Świąt Wielkanocnych

Wiele świąt w tradycji chrześcijańskiej czerpie elementy z dawnych wierzeń pogańskich. Tak jest również w przypadku Świąt Wielkanocnych. Malowane jajka, zwane pisankami, czy króliczki wielkanocne to pozostałości dawnych wierzeń, które na dobre przyjęły w praktykowanych współcześnie tradycjach. 

Wielkanoc to najważniejsze święto chrześcijańskie. Jego obchody są kulminacją całego roku liturgicznego i istotą wiary chrześcijan. Od roku 325 obchodzona jest w pierwszą niedzielę, po pierwszej pełni Księżyca. Ustalono to podczas Soboru Nicejskiego I, zwołanego przez cesarza Konstantyna Wielkiego, który trwał od 19 do 25 lipca. Poza wyznaczeniem daty Wielkanocy na soborze ustalono między innymi relacje między Jezusem Chrystusem i Bogiem Ojcem oraz sprecyzowano naukę o nich.

Obrzędy związane z obchodami świąt wielkanocnych w dużej mierze związane się z porą roku, w której przypadają. Budząca się po zimie przyroda, nawiązuje do powracającego po śmierci Chrystusa i zwycięstwa światła nad ciemnościami. Odwzorowaniem tego są jajka – symbol życia, bazie, kwiaty i bukszpan – jako odradzająca się przyroda i życie. Warto dodać, iż tradycja wielkanocnego śniadania, malowania pisanek, wielkanocne zajączki, czy przygotowywania święconki wywodzi się jeszcze z czasów przedchrześcijańskich. Znaną i popularną tradycją pogańską jest Lany Poniedziałek, czyli inaczej Śmigus Dyngus. Czas Świąt Wielkanocnych także dla dawnych ludów był niezwykle ważny. Świętowano wtedy powrót przyrody do życia po zimie. Początkiem obchodów był zaś pierwszy dzień wiosny. Pozostałości po tym widzimy do dziś w postaci tradycji topienia Marzanny. Święta w okresie przypadającym na dzisiejszą Wielkanoc możemy znaleźć także w kulturze i wierzeniach antycznych ludów śródziemnomorskich.

Wraz z postępującą chrystianizacją Europy pierwsi chrześcijanie zaczęli mieszać elementy wierzeń pogańskich z własną religią. By ułatwić nowo ochrzczonym poganom przyjęcie własnej wiary, przejmowano zwyczaje niektórych świąt i ustalano je na podobne terminy. Tak stało się między innymi z Wielkanocą, jako iż data ustalona przez Sobór Nicejski przypadała na ten sam okres, co pogańskie święta wiosenne. Dlatego do dziś symbolikę związaną z odradzającą się fauną i florą możemy odnaleźć w ozdobach, tradycjach, czy potrawach wielkanocnych. Święta te nie straciły jednocześnie wagi ani dla pogan, ani chrześcijan.

W tradycji chrześcijan święta obejmują tzw. Wielki Tydzień. Jego najważniejsze dni to piątek, sobota i niedziela, na które przypadają obchody śmierci na krzyżu i złożenia Chrystusa do grobu, a następnie jego zmartwychwstania. Obchody zaczynają się się jednak już w niedzielę palmową, poprzedzającą weekend wielkanocny o tydzień, kiedy wierni przychodzą do kościołów, by poświęcić przygotowane wcześniej palmy. Ma to na celu uczczenie wjechania Jezusa na osiołku do Jerozolimy. Obchody Świąt Wielkanocnych kończą się zaś Lanym Poniedziałkiem, w polskiej tradycji ludowej chętnie praktykowanym poprzez oblewanie się wodą.