Co musi wiedzieć pracownik? Typy umów i ich zasady

Polskie prawo wyróżnia trzy podstawowe typy umów między pracodawcą a pracownikiem – umowę o pracę, umowę zlecenie i umowę o dzieło. Każda z nich daje pracownikowi inne prawa, obowiązki i korzyści.

Z mojego doświadczenia wynika, że pracownik najchętniej podpisuje umowę o pracę na czas nieokreślony, gdyż daje mu ona najszersze prawa i korzyści gwarantowane kodeksem pracy takie jak urlopy, zwolnienia, dodatkowo możliwość uzyskania kredytów. Na przyszłość zapewnia korzystniejsze naliczenie świadczenia emerytalnego – mówi Anna Łojewska, właścicielka biura rachunkowego i główna księgowa.

Umowy kodeksu pracy

Umowa o pracę zapewnia najstabilniejsze zatrudnienie. Podpisując umowę, pracodawca zawsze zgłasza pracownika do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Pracownik jest objęty pełnym ubezpieczeniem. Pracodawca odprowadza zaliczki na podatek, uwzględniając ewentualne zwolnienia podatkowe. Rozlicza także ulgi podatkowe i koszty uzyskania przychodów. Każdą umowę o pracę regulują przepisy kodeksu pracy. Pracownik ma prawo do wielu przywilejów i uprawnień. Należą do nich m.in. urlopy oraz zwolnienia lekarskie. Kodeks pracy szczegółowo określa rodzaje umów o pracę, zasady ich trwania i rozwiązywania.

Wyróżniamy trzy rodzaje umów o pracę: na okres próbny, na czas określony i na czas nieokreślony. Różnią się one okresem trwania kolejno maksymalnie do trzech miesięcy, maksymalnie do 33 miesięcy i bezterminowo. Można zawierać powyższe umowy po kolei lub za porozumieniem z pracodawcą wybrać jej rodzaj. Można zawrzeć maksymalnie trzy umowy na czas określony – ich łączny okres nie powinien przekroczyć 33 miesięcy. Po upływie terminów takich umów pracodawca musi podpisać z pracownikiem umowę na czas nieokreślony.

Tylko z umów o pracę nalicza się staż pracy, który daję podstawę do określenia przysługującego urlopu i ustalenia praw emerytalnych, odpraw czy nagród.

Umowy kodeksu cywilnego

Umowa zlecenie dotyczy wykonywania powtarzających się czynności, jest to świadczenie danej usługi takiej jak sprzątanie czy naprawy. Jej warunki, sposób, miejsce czy czas określa się w porozumieniu ze zleceniodawcą. Może być zawarta w formie ustnej lub pisemnej, jednak zleceniodawca musi ubezpieczyć zleceniobiorcę w ZUS-ie, wyłączając uczniów i studentów do 26. roku życia. Obie strony mogą wypowiedzieć umowę bez konsekwencji, jednak zleceniodawca musi wypłacić pracownikowi część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowej pracy.

Umowy o dzieło najczęściej mają charakter jednorazowy i koncentrują się na rezultacie, który można jednoznacznie zweryfikować. Wykonujący dzieło w pełni odpowiada za skutki swojej pracy a zlecający ma prawo do reklamacji. Rezultat musi mieć określoną formę materialną (np. obraz) lub niematerialną (np. projekt strony internetowej). Z góry określa to wykonawca i zamawiający. Obowiązkowy ZUS dotyczy tylko umów o dzieło, gdy wykonawca jest jednocześnie pracownikiem w tej samej firmie.

Obecnie w Polsce panuje tendencja do zawierania umów zlecenia, gdyż dużo łatwiej jest je rozwiązać i wymagają one mniej dokumentacji pracowniczej. Ze względu na restrykcyjność przepisów kodeksu pracy, prościej i szybciej jest podpisać umowę kodeksu cywilnego.

Szerszą wiedzę na temat form zatrudnienia można uzyskać tutaj.