Opowieść o intelektualiście: Umberto Eco

Miłośnik słowa, literatury i sztuki rozumowania. Bibliofil, filozof, mediewista, który swoją pracą wniósł wiele do literatury, mediów, nauki. Mowa o zmarłym 19 lutego Umberto Eco.

Umberto Eco urodził się 5 stycznia 1932 roku w Alessandri, we Włoszech. Był wybitnym intelektualistą – profesorem na Uniwersytecie we Florencji oraz na Uniwersytecie w Bolonii. Zajmował się semiotyką i semiologią, procesami komunikacji i estetyką. Rozważania semiotyki dotyczą głównie znaków, rozpatrywanych pod kątem znaczeń w zakresie komunikacji międzyludzkiej. Analiza semiotyki ma prowadzić do rozpoznania sił motorycznych przemian w sferze kultury i ujawnić, że sposób i celowość „produkowania” znaczenia nie różni się od produkcji przedmiotów materialnych – czyli praktycznej, codziennej działalności człowieka. Semiotyka Eco otwarła drogę do nowych studiów w zakresie estetyki.

Jego kariera naukowa prężnie się rozwijała na przestrzeni lat – założył wydział studiów medioznawczych na Uniwersytecie San Marino, a także był wieloletnim dyrektorem Scuola Superiore di Studi Umanistici (Wydziału Nauk Humanistycznych). Postać Umberto Eco, jak można zauważyć, jest ściśle związana z pracą akademicką na wielu uniwersytetach, w wielu miejscach na świecie. Był honorowym członkiem Kellogg College na Uniwersytecie Oksfordzkim. Pisarz został uhonorowany licznymi tytułami doktora honoris causa (do 2005 roku było ich 32!), między innymi przez Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie (w 1996 roku) oraz Uniwersytet Łódzki (w 2015 roku), a także kilkudziesięciu innych uczelni.

Filozof debiutował w 1956 roku rozprawą na temat średniowiecznej estetyki. Na jego koncie znajduje się wiele prac naukowych, m.in.: „Nieobecna struktura”, „Formy treści” oraz fundamentalnego „Traktat semiotyki ogólnej”. Natomiast jako beletrysta debiutował w 1980 roku. Bestsellerem została jego powieść z 1982 roku, (wydanie polskie) „Imię róży”, która uzyskała francuską nagrodę Medicis oraz została sfilmowana w 1986 roku w reżyserii Jeana-Jacquesa Annauda. Oprócz najsławniejszej książki, jaką jest niewątpliwie „Imię róży”, Eco wydał również wielowątkową powieść sensacyjną „Wahadło Foucaulta” oraz poświęconą powstaniu antysemickiej mistyfikacji Protokołów Mędrców Syjonu, zatytułowaną „Cmentarz w Pradze”. Wybitna twórczość literacka zaowocowała licznymi nominacjami do literackiej Nagrody Nobla.

Ciekawostką jest, że włoski intelektualista, po opublikowaniu „Kodu Leonarda Da Vinci” Dana Browna, któremu zarzucano dopuszczenie się plagiatu książki Eco wydanej sprzed lat, poszedł o krok dalej i stwierdził, że to on stworzył Browna!

Pisarstwo Eco — zarówno powieści jak i książki naukowe — ma charakter ludyczny bez względu na to, czy tematem są średniowieczni mnisi, teorie spiskowe lub WikiLeaks. Genialny literat jest znany ze swojej zabawy słowem i symbolem, zadziwiającym wachlarzem aluzji i odniesień. Jego wnikliwe eseje o kulturze współczesnej wypełnione są wspaniałym poczuciem humoru i ironii, a jego praca naukowa i literacka nadały Eco reputację jednego z najwybitniejszych myślicieli.

Wielki intelektualista zmarł na raka trzustki 19 lutego 2016 roku. Jego pogrzeb odbył się 23 lutego 2016 w Zamku Sforzów w Mediolanie.