25 października 2023r. Centrum Filmowe UG im. Andrzeja Wajdy rozpoczęło comiesięczne spotkania dotyczące projekcji skoncentrowanych wokół cyklu Dekalog w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego. Odświeżenie tego klasyku polskiej kinematografii zaowocowało żywą oraz angażującą dyskusją dotyczącą fundamentalnych tematów, które stawia przed nami reżyser.
Wokół fenomenu Dekalogu Krzysztofa Kieślowskiego
Comiesięczne spotkania rozpoczęły się projekcją pierwszego filmu z serii Dekalog I. W rolach głównych wystąpili w nim Henryk Baranowski, Wojciechem Klata oraz Maja Komorowska. Każdy z odcinków serii nawiązuje do jednego z przykazań. Pierwszy z nich powiada: „Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną”. W istocie, historia ta dotyczy wykładowcy, jego syna oraz komputera, któremu mężczyzna bezgranicznie zawierzył swoje zaufanie. Jeszcze przed projekcją filmu, uczestnicy spotkania mogli wysłuchać wykładu prof. dr hab. Mirosława Przylipiaka. Przybliżył on widzom historię Dekalogu oraz jego pozycję na tle kinematografii polskiej oraz światowej:
Fot. Kaja Kuskowska
Przełomowy cykl Dekalog jest niezwykle ważnym elementem kinematografii polskiej. Kieślowski jest z pewnością synonimem wysokiej sztuki filmowej. Z tej serii wyłania się również umiejętność fotografii rzeczywistości społecznej. Polskie filmy Kieślowskiego nie były ładne, bo Polska wtedy taka nie była. Mówi się, że Francja w ujęciu Kieślowskiego, który tworzył również filmy francuskie, potraktowana została stereotypowo, ponieważ reżyser nie znał tego kraju, natomiast Polskę ujął z najważniejszymi detalami. Analizując karierę Kieślowskiego, jako dokumentalisty, będącego w drodze od konkretu do metafizyki, dekalog jest zbalansowany, ponieważ zachowuje chropowatość maniery dokumentalnej, portretowanie życia polskiego społeczeństwa w latach 80-tych. Można spotkać opinie, że Dekalog jest najwybitniejszym dziełem Kieślowskiego. – tłumaczył prof. dr hab. Mirosław Przylipiak.
Uczestniczką dyskusji była również dr. Joanna Sarbiewska, której zainteresowania dotyczą filmu, kultury audiowizualnej oraz mistyki.
Kieślowski wykazał, że ani religijność oparta na pewności wiary, ani scjentyzm, rodzaj nauki oparty na założeniu, że rozumem możemy objąć prawdę, nie jest właściwą drogą. Wydaje mi się, że wrażliwość reżysera zwraca uwagę na potrzebę niewiedzy, która jest niezwykle ludzka. – opowiadała Joanna Sarbiewska.
Projekcja filmu jako droga do dyskusji
fot. Kaja Kuskowska
Projekcja filmu otworzyła dyskusję nie tylko między dr Joanna Sarbiewską, a prof. Mirosławem Przylipiakiem, ale również pomiędzy uczestnikami spotkania. Podczas wydarzenia padło wiele ważnych pytań oraz własnych rozważań. Dotyczyły m.in. odbioru filmu, kwestii wiary, mistyki, ateizmu oraz innych współczesnych tematów. Rzeczywiście, rozmowa toczyła się nie tylko wokół spraw religijnych, metafizyki wizualnej, czy sfery narracyjnej, ale również tego, czy Dekalog jest fotografią rzeczywistości czasów, w których się rozgrywa. Dodatkowo, wielu z uczestników oraz uczestniczek przyznało, że ponowne odświeżenie odcinka Dekalogu zmieniło ich spojrzenie na cykl. Projekcja filmowa spotkała się również z dyskusją na temat symboliki obrazu, czy wewnętrznych motywacji zobrazowanych postaci. Widzowie mogli skonfrontować się z własnym odbiorem filmu, swoimi interpretacjami oraz emocjami, których uzewnętrznienia nie brakowało podczas rozmowy. Cykl zainspirował również innych twórców, do próby odpowiedzi na pytania stawiane przez Kieślowskiego. Zaraz po projekcji widzowie mogli zobaczyć film dokumentalny z serii Dekalog… po dekalogu Beaty Januchty, wyprodukowany w 2008 roku.
Ja poszukuję trzeciej drogi, czegoś między religią, a scjentyzmem, podobnie jak bohater wykreowany przez Beatę Januchtę. Oba obrazy filmowe są pokazaniem niesprawiedliwości, wyodrębniają naszą bezradność wobec świata. – wyznał osobiście jeden z uczestników spotkania.
Zapowiedź kolejnego spotkania z cyklem Dekalog Fot. Kaja Kuskowska
Żywa dyskusja, którą mogliśmy zaobserwować po projekcji filmu, dowodzi tego, że filmy Krzysztofa Kieślowskiego wciąż wywołują zainteresowanie oraz stawiają odbiorców w ogniu nowych pytań i rozważań, wykraczających poza dzieło filmowe. Efekt ponownego wyświetlenia Dekalogu możemy dostrzec w barwnych rozmowach, które mogliśmy usłyszeć w Centrum Filmowym Uniwersytetu Gdańskiego. Niestety, w planowanym wydarzeniu nie mógł uczestniczyć wcześniej zaproszony Krzysztof Piesiewicz – autor scenariuszy Dekalogu. Jak jednak zaznaczył prof. Mirosław Przylipiak, artysta nie wyklucza pojawienia się w Centrum Filmowym Uniwersytetu Gdańskiego w najbliższej przyszłości.
Chętni, którzy chcą odświeżyć sobie filmowy klasyk, mogą udać się na najbliższe spotkanie z Dekalogiem, które odbędzie się 30 listopada. Gościem tego wydarzenia będzie reżyser Krzysztof Zanussi.
