„Zetknęłam się z ideałem, którego nie potrafię do końca pojąć…” Witold Pilecki oczami Anny Mandreli

„Duchowość i charakter Witolda Pileckiego. Sylwetka ochotnika do Auschwitz” to książka, która na długo zapada w pamięć i do której chce się wracać. Lektura obowiązkowa nie tylko dla pasjonatów historii czy sympatyków Żołnierzy Wyklętych, lecz także dla wszystkich, którzy szukają wzoru do naśladowania.

Co wiemy o Witoldzie Pileckim? Że na ochotnika poszedł do Auschwitz, aby przekazywać na Zachód raporty opisujące obozowe piekło? Że walczył w Powstaniu Warszawskim? Że w 1948 r. po procesie pokazowym został zabity strzałem w tył głowy, a jego ciała do dziś nie odnaleziono? To wszystko tylko wyrywki z fascynującej historii życia Rotmistrza, którą w unikalny sposób przybliża nam Anna Mandrela, doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii. Książka „Duchowość i charakter Witolda Pileckiego” nie jest bowiem typową biografią, jakich o Pileckim napisano już wiele. To dogłębna analiza jego osobowości, życia wewnętrznego i systemu wartości. Autorka pokazuje, skąd czerpał wzorce, inspiracje, a przede wszystkim siłę do podejmowania trudnych wyborów, znoszenia cierpień i nieustannej służby Ojczyźnie oraz drugiemu człowiekowi.

Publikacja zawiera 29 krótkich rozdziałów, z których każdy dotyczy innej cechy bądź innego aspektu życia Pileckiego. Na ostatnich stronach znajdujemy ponadto teksty źródłowe, których fragmenty przewijają się w książce, ale tam możemy zapoznać się z nimi w całości. Ogromną zaletą jest to, że autorka korzysta z wielu źródeł i pozostawia niewiele miejsca na własne przemyślenia czy interpretacje. Książkę w znacznej mierze tworzą cytaty z Rotmistrza, pochodzące z pisanych przez niego listów, a także relacje osób, które go znały. Dr Mandrela rozmawiała z dziećmi i dalszymi krewnymi Pileckiego oraz skorzystała z materiałów wspomnieniowych o nim.

Witold Pilecki przez całe życie kierował się dewizą „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Miał niezłomną wiarę i zawsze starał się wypełniać wolę Bożą. Był przekonany, że jeśli jego ucieczka z Auschwitz jest z nią zgodna, to zakończy się powodzeniem. Jak pisał w „Raporcie 1945”: „wierzyłem, że jak Bóg zechce pomóc, to wyjdę na pewno”. Niezwykle ważna była dla niego książka Tomasza z Kempis „O naśladowaniu Chrystusa”. Z niej czerpał ideały i siłę do pokonywania trudności. Na ścianie swej celi w mokotowskim więzieniu zapisał cytat z tego dzieła: „Starałem się żyć tak, aby w godzinie śmierci móc się raczej cieszyć niż lękać”. W hierarchii wartości Rotmistrza na drugim miejscu po Bogu stała Ojczyzna. Służył jej z pełną ofiarnością od wczesnej młodości, kiedy to działał w tajnym polskim harcerstwie w Wilnie. Jak sam napisał w 1948 r. w liście z prośbą o ułaskawienie: „Przez całe życie pracowałem dla Polski”. Dla Polski też oddał życie, zamordowany w ubeckim więzieniu, w porównaniu z którym „Oświęcim to była igraszka”.

Poza religijnością i patriotyzmem książka przybliża nam wiele innych cech Rotmistrza. Warto wspomnieć choćby o takich jak: pokora, ofiarność, wrażliwość, ojcowska miłość, czy pogoda ducha, którą zachował do ostatniej chwili swego życia. Analizując osobowość bohatera, autorka opiera się na tekstach źródłowych i stara się zachować obiektywizm, aby uniknąć idealizacji Pileckiego. Jednak to właśnie z autentycznych relacji i dokumentów wyłania się obraz niezłomnego człowieka, który całe życie pozostał wierny swoim ideałom – służył Ojczyźnie i drugiemu człowiekowi.