Fact Flow. Dyskusja ekspertów o dezinformacji

W jakich obszarach mogą pojawiać się fałszywe informacje? Kiedy jesteśmy na nie najbardziej podatni? Odpowiedzi na te pytania były przedmiotem dyskusji, jaka odbyła się w Instytucie Kultury Miejskiej w Gdańsku. Już wkrótce odbędzie się kolejne spotkanie z cyklu.

Fact Flow. Oblicza dezinformacji – pod takim tytułem 4 lutego w Instytucie Kultury Miejskiej w Gdańsku odbyło się spotkanie poświęcone wpływowi manipulacji informacyjnej na współczesne konflikty. Współorganizatorem wydarzenia był Instytut Dyskursu i Dialogu. Jednym z kluczowych tematów było oddziaływanie dezinformacji na społeczeństwa oraz decyzje polityczne i militarne, zwłaszcza w kontekście wojny w Ukrainie. Eksperci omówili różne podejścia do analizy tego zjawiska, jego konsekwencje oraz stojące przed nami wyzwania.

Gościem specjalnym spotkania był Witold Jurasz – dziennikarz, były dyplomata w ambasadach w Moskwie i Mińsku oraz autor książek o Rosji, z którym połączono się zdalnie. W dyskusji wzięli również udział eksperci Instytutu Dyskursu i Dialogu: Anita Kwiatkowska i Wiktor Nowak. Spotkanie poprowadził Filip Gołębiewski, prezes Instytutu.

Dezinformacja to przekazywanie fałszywych bądź zmanipulowanych treści. Takich, które mają wprowadzić w błąd. Są tworzone w celu osiągnięcia różnych korzyści – zarówno wizerunkowych dla danej osoby, finansowych, jak i militarnych. Rozgrywają się na wielu płaszczyznach. Mogą to być na przykład kwestie wojny informacyjnej, zwłaszcza w kontekście aktualnego konfliktu rosyjsko – ukraińskiego – tłumaczy Anita Kwiatkowska, ekspertka do spraw analizy przestrzeni informacyjnej.

Motywy działania dezinformatorów

Podczas spotkania podkreślono, że dezinformacja w czasie wojny może być wymierzona nie tylko w żołnierzy na froncie, ale także w ich rodziny, by osłabić morale. Manipulacja informacyjna może prowadzić do dezercji, a także zniechęcać potencjalnych rekrutów do wstąpienia do wojska.

Kolejnym istotnym celem twórców fałszywych treści jest podważenie zaufania obywateli do instytucji państwowych. Dezinformacja często przedstawia je w negatywnym świetle, ukazując je jako niezdolne do pełnienia swoich funkcji lub podporządkowane obcym wpływom. Efektem tych działań może być polaryzacja społeczeństwa i wzajemne nastawianie grup przeciwko sobie. W konsekwencji podzielone społeczności skupiają się na wewnętrznych konfliktach, zaniedbując lub ignorując zagrożenia zewnętrzne.

Spotkanie z fałszywymi treściami

Dezinformacja okazuje się najbardziej skuteczna, gdy opiera się na „ziarnku prawdy”. Autorzy fałszywych treści często działają w Internecie, tworząc liczne fałszywe konta, które starają się uwiarygodnić na różne sposoby. Eksperci wskazywali również na mechanizmy, które ułatwiają rozprzestrzenianie się takich treści.

W tym kontekście niepokojące są zapowiedzi dyrektora jednego z największych na świecie serwisów społecznościowych, który zapowiedział rezygnację z fact-checkerów – osób od lat odpowiedzialnych za weryfikację informacji na platformie. Zamiast tego planowane jest wprowadzenie tzw. „community notes” czyli „notatek społeczności”, które będą stanowiły system komentarzy dodawanych przez innych użytkowników oceniających prawdziwość przekazu. Takie rozwiązanie budzi jednak wątpliwości, ponieważ ocenę mogą wystawiać także fałszywe konta, co może prowadzić do dalszego pogłębiania dezinformacji.

Cykl Fact Flow

Cykl wydarzeń Fact Flow, organizowany wspólnie przez Instytut Kultury Miejskiej oraz Instytut Dyskursu i Dialogu, dotyczy dezinformacji i różnych problemów pojawiających się przy tej okazji. Planujemy kolejne spotkania, najbliższe już 5 marca. Gościem będzie Stasia Budzisz, pisarka i dziennikarka, z którą będziemy rozmawiali o dezinformacji w Gruzji. To teraz ważny temat, bo dużo się w Gruzji obecnie dzieje. – mówi Wiktor Nowak z Instytutu Dyskursu i Dialogu.

Wstęp na wydarzenie jest bezpłatny.